Власите во Македонија се заедница со длабоки корени, горда историја и богата култура. Нивното присуство на овие простори не е само бројка или формалност, туку суштински дел од македонската историска и културна ткаенина. Од славните страници на македонската историја до современите текови на културата и уметноста, Власите се присутни како тивка, но моќна сила што го одржува духот на заедништво, работливост и љубов кон татковината. Преку генерации, тие покажале дека и покрај скромната бројност, нивниот придонес за Македонија е значаен, траен и сè уште жив.
Од 2007 година, 23 Мај е и државен празник во нашата земја – уште еден доказ за важноста што оваа заедница ја има во колективната меморија и иднина на државата. Овој ден денес се слави не само како симбол на признавање на влашката заедница, туку и како потврда на нејзиниот траен придонес во изградбата на современа Македонија. Од јунаштвото на Питу Гули, преку харизмата и добрината на Тоше Проески, до енергијата и уметничката автентичност на Калиопи, Власите оставиле и продолжуваат да оставаат длабок белег во колективната меморија на оваа земја.
Питу Гули – Влашкиот херој што го впиша своето име во историјата на слободата
Питу Гули е една од најистакнатите фигури во историјата на македонската борба за слобода. Роден во Крушево во 1865 година, Питу потекнува од влашко семејство и цел живот бил воден од идејата за правда, слобода и достоинство. Неговата храброст и одлучност кулминираат во Илинденското востание во 1903 година, каде ја предводи одбраната на Крушевската Република од турската војска.
Гули загинува херојски кај месноста Мечкин Камен, но останува симбол на непокорот и отпорот против угнетувањето. Денес, неговото име го носат улици, училишта и културни центри, а во срцето на влашката заедница Питу Гули е не само национален херој, туку и доказ дека Власите секогаш биле на првата линија во одбраната на македонските вредности и иднина.
Тоше Проески – Гласот што ги надмина границите, срцето што припаѓаше на сите
Тоше Проески, иако млад замина од овој свет, остана еден од најсветлите симболи на човечноста, единството и духовната блискост на народите на Балканот. Роден во Крушево во 1981 година, Тоше беше горд на своите влашки корени, кои ги носеше достоинствено, без помпа, но со длабока љубов кон културното наследство.
Неговата кариера беше исполнета со хитови, настапи и хуманитарни акции, но пред сè, со вистинска емпатија и желба да направи добро. Не случајно беше прогласен за амбасадор на УНИЦЕФ – тој беше гласот на тивките, на маргинализираните, на сите кои сакаа да се слушнат. Тоше ја направи Македонија горда, а Власите – видливи и почитувани во едно ново светло: светлото на човечноста, толеранцијата и љубовта без граници.
Калиопи – Жената глас, амбасадорка на македонската култура со влашко срце
Калиопи Букле, една од најмоќните вокали и најдолговечни кариери на македонската музичка сцена, исто така потекнува од влашко семејство. Нејзиниот глас, нејзината харизма и посветеност ја направија еден од најпрепознатливите македонски уметници и надвор од границите.
Калиопи не само што ја носи Македонија на секоја европска сцена каде што настапува, туку и автентично го претставува својот влашки идентитет – како дел од целина, како мост меѓу различните култури. Таа често знае да каже дека токму љубовта кон музиката и вредностите што ги добила од дома – почит, трудољубивост и посветеност – ја изградиле како човек и како уметник.
Во еден народ има многу различности, но токму тие разлики се неговото најголемо богатство. Власите во Македонија се доказ за тоа. Од хероизмот на Питу Гули, преку светлината на Тоше, до уметничкиот израз на Калиопи – тие се дел од нашата заедничка историја, сегашност и иднина.
Затоа, кога зборуваме за Власите, не зборуваме само за малцинска заедница. Зборуваме за идентитет што трае – што се менува со времето, но никогаш не исчезнува. Зборуваме за луѓе кои својата љубов кон Македонија ја покажуваат преку дела, не преку зборови.
Оваа заедница продолжува да придонесува, да се развива и да ги негува вредностите на кои се темели македонското општество. Време е тоа да го препознаеме, почитуваме и вреднуваме – не само на празници, туку секој ден.
